Europejska Konwencja Ochrony Zwierząt Domowych
Strasbourg, 13.XI.1987

Tekst oryginalny: http://conventions.coe.int/Treaty/EN/Treaties/Html/125.htm
Ponieważ nie znamy oficjalnego polskiego tłumaczenia, zaś tłumaczenia dostępne są niezadawalające, publikujemy tu własne tłumaczenie robocze istotnych fragmentów Knwencji wraz z komentarzem dotyczącym przepisów polskich.

Preambuła

Niżej podpisane do tej pory państwa członkowskie Rady Europy,

zważywszy, że celem Rady Europy jest osiągniecie większej jedności państw członkowskich;

uznając moralny obowiązek człowieka do szanowania wszystkich żywych stworzeń a zwłaszcza zwierząt domowych, pozostających w szczególnej więzi z człowiekiem;

zważywszy na znaczenie zwierząt domowych dla jakości życia ludzi a zatem ich wartość społeczną;

zważywszy na trudności jakie powoduje różnorodność zwierząt utrzymywanych przez ludzi;

zważywszy na wynikające z nadpopulacji zwierząt domowych zagrożenia dla czystości, zdrowia i bezpieczeństwa ludzi i innych zwierząt;

zważywszy że, utrzymywanie okazów dzikiej fauny jako zwierząt domowych jest niepożądane

zdając sobie sprawę z różnych okoliczności mających wpływ na nabywanie zwierząt domowych, ich utrzymywanie, hodowanie dla zysku lub bez zysku, pozbywanie się ich i handel nimi;

zdając sobie sprawę, że zwierzęta domowe nie zawsze utrzymymwane są w warunkach zdrowia i dobrobytu;

zauważając, że stosunek ludzi do zwierząt jest bardzo różny, także z powodu braku wiedzy i wyobraźni;

uznając, że ustanowienie podstawowych wspólnych standardów odpowiedzialnego traktowania zwierząt przez ich właścicieli jest celem nie tylko pożądanym ale także realnym;

postanowiły co następuje:

Rozdział I - Postanowienia ogólne

Artykuł 1 - Definicje

1. Przez zwierzę domowe rozumie się każde zwierzę utrzymywane lub przeznaczone do utrzymymwania przez człowieka, w szczególności w jego otoczeniu domowym, dla osobistej przyjemności i dla towarzystwa.

Polska definicja ustawowa brzmi podobnie: "zwierzęta tradycyjnie przebywające wraz z człowiekiem w jego domu lub innym odpowiednim pomieszczeniu, utrzymywane przez człowieka w charakterze jego towarzysza"

2. Poprzez handel zwierzętami domowymi rozumie się powtarzalne transakcje handlową dotyczące zwierząt w większych ilościach, zawierane dla zysku i skutkujące zmianą właścicieli zwierząt domowych.

3. Przez hodowlę i rozród rozume się hodowlę i rozród prowadzone głównie w celu zysku i w większych ilościach.

4. Przez azyl dla zwierząt rozumie się niedochodowe zakłady dla utrzymywania zwierząt w większej ilości. Jeśli prawo danego państwa i/lub przepisy porządkowe na to zezwalają, zakłady te mogą przyjmować zwierzęta bezdomne.

W polskim prawie nie ma definicji rozmnażania i chowu zwierząt domowych, a co najważniejsze – definicji schronisk czy azyli (animal sanctuary) jako zakładów niedochodowych o celach opiekuńczych. Wręcz przciwnie, w polskich warunkch termin "schroniska" używany był i jest na oznaczenie komunalnych zakładów utylizacji bezdomnych zwierząt, a od 1996 roku - także jako zakładów komercyjnych. Obecnie obowiązująca Ustawa utrzymaniu o czystości i porządku w gminach przewiduje gminne koncesje dla przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie "ochrony przed bezdomnymi zwierzętami" oraz "prowadzenia schronisk dla bezdomnych zwierząt, a także grzebowisk i spalarni zwłok zwierzęcych i ich części".

5. Przez zwierzę bezdomne rozumie się zwierzę domowe, które albo nie ma domu, albo znajduje się poza domostwem jego właściciela lub opiekuna i jednocześnie poza jego kontrolą i bezpośrednim nadzorem.

Definicja z Ustawy o ochronie zwierząt jest węższa o tyle, że przewiduje ponadto brak "możliwości ustalenia ich własciciela lub innej osoby, pod której opieką trwale dotąd pozostawały".

6. Przez odpowiedne władze rozumie się władze określone przez państwo członkowskie.

W Polskim prawie nie ma określonego takiego organu, który pełnił by rolę, jaką przewidują dla niego następne artykuły konwencji. Są to zadania podobne do tych jakie ma Inspekcja Weterynaryjna w stosunku do "działalności nadzorowanej" określonej prawem weterynaryjnym, jednak ten nadzów nie dotyczy ani zwierząt domowych ani generalnie dobra zwierztą lecz dobra konsumentów zwierząt i produktów zwierzęcych.

Artykuł 2 - Zasięg i zastosowanie

1. Każda ze Stron podejmuje niezbędne kroki w celu wcielenia w życie postanowień tej Konwencji w stosunku do:

1. zwierząt domowych utrzymywanych przez osoby fizyczne lub prawne w domostwach, zakładach handlowych, hodowlanych i azylach;
2. odpowiednio do zwierząt bezdomnych.

2. Żadne postanowienie tej Konwencji nie powinnno ograniczać stosowania innych środków ochrony zwierząt lub środków zachowania gatunków zagrożonych wyginięciem.

3. Żadn epostanowienie tej Konwencji nie powinno ograniczać swobody Stron przyjęcia dalej idących środków w celu ochrony zwierząt domowych ani też stosowania jej postanowień do kategorii zwierząt innych niż wyraźnie tu określone.

Rozdział II - Zasady utrzymywania zwierząt domowych

Artykuł 3 - Podstawowe zasady dobrobytu zwierząt

1. Nikt nie powinien sprawiać zwierzęciu domowemu niepotrzebnego bólu, cierpienia lub udręki.

2. Nikt nie powinien porzucać zwierzęcia domowego.

Artykuł 4 - Utrzymywanie

1. Każda osoba, która posiada zwierzę towarzyszące i zgodziła się nim opiekować, jest odpowiedzialna za jego zdrowie i dobro.

2. Każda osoba, która utrzymuje zwierzę domowe lub która się nim opiekuje, powinna zapewnić mu miejsce przebywana, opiekę i troskę, również o etologiczne potrzeby zwierzęcia zgodne z jego gatunkiem i rasą, a zwłaszcza:

1. podawać wystarczjące i odpowiednie pożywienie oraz wodę;
2. zapewnić mu odpowiednie warunki do poruszania się;
3. powziąć odpowiednie środki przeciw jego ucieczce.

3. Zwierzę nie powinno być trzymane jako zwierzę domowe, jeżeli:

1. warunki ust. 2 nie są spełnione;
2. pomimo spełnienia powyższych warunków, zwierzę nie może przystosować się do życia w niewoli.

Artykuł 5 - Hodowla

Każdy, kto dobiera zwierzę domowe do rozmnażania jest odpowiedzialny za uwzględnienie takich jego cech anatomicznych, fizjologicznych i behawioralnych, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i dobra potomstwa lub rodzicielki.

Artykuł 6 - Limit wieku nabywców

Żadne zwierzę domowe nie powinno być sprzedane osobie poniżej 16 roku życia bez wyraźnej zgody wyrażonej przez rodziców lub prawnego opiekuna.

Artykuł 7 - Tresura

Żadne zwierzę domowe nie może być tresowane z uszczerbkiem dla jego zdrowia i dobra, zwłaszcza przez zmuszenie do przekraczania jego naturalnych zdolności lub siły ani też przez stosowanie sztucznych środków mogących powodować obrażenia, zbędny ból, cierpienie lub udrękę.

Artykuł 8 - Handel, hodowla i rozród, azyle dla zwierząt

1. Każda osoba, która w momencie wejścia w życie Konwencji zajmuje się handlem, chowem i rozmnażaniem zwierząt domowych lub prowadzi azyl dla takich zwierząt powinna w czasie oznaczonym przez każdą Stronę, zgłosić ten fakt odpowiednim władzom. Każda osoba, która zamierza podjąć taką działalność zgłosi swój zamiar odpowiednim władzom.

W Polsce zajmowanie się handlem, hodowlą i rozrodem zwierząt domowych nie wymaga rejestracji (oprócz psów ras uznanych za agresywne) i nie jest uregulowane prawem. Nawet wysoce zorganizowana forma hodowli psów (np. rasowych) traktowana jest jako zajęcie "amatorskie" i uregulowana wewnętrznymi normami stowarzyszeń (jak Polski Związek Kynologiczny). W związku z tym, nawet wyraźnie komercyjne hodowle nie są w ogóle traktowane jako działalność gospodarcza – tym bardziej jako koncesjonowana działalność gospodarcza.
Natomiast prowadzenie tzw. "schronisk" dla zwierząt jest określone w polskim prawie, ale wyłącznie jako zakładów utylizacyjnych, nadzorowanych pod względem bezpieczeństwa sanitarno-weterynaryjnego.

2. Zgłoszenie takie winno zawierać:

1. gatunki zwierząt domowych, których dotyczy lub ma dotyczyć;
2. osobę odpowiedzialną i jej kwalifikacje;
3. opis miejsca i wyposażenia jakie jest używane lub ma być używane.

3. Wyżej wymieniona działalność może być prowadzona wyłącznie:

1. jeśli osoba odpowiedzialna ma kwalifikacje i możliwości wymagane dla jej prowadzenia, nabyte w drodze szkolenia zawodowego albo dostatecznego doświadczenia w pracy ze zwierzętami domowymi, oraz
2. jeśli miejsce i wyposażenie używane do prowadzenia działalności spełniają warunki wymienione w art. 4

4. Odpowiednia władza określi, na podstawie zgłoszenia o którym mowa w ust. 1, czy wyrunki wymienione w ust. 3 są spełnione. Jeśli nie są spełnione w dostatecznym stopniu, władza ta zaleci przedsięwzięcie odpowiednich środków i zakaże ropzpoczęcia lub kontynuowania działalności jeśli jest to niezbędne dla dobra zwierząt.

5. Odpowiednia władza będzie, zgodnie z krajowym prawem, nadzorować spełnienie wyżej wymienionych warunków.

Artykuł 9 - Reklama, rozrywka, wystawy, zawody i podobne imprezy

1. Zwierzęta towarzyszące nie powinny być używane w reklamach, rozrywce, wystawach, zawodach i innych imprezach tego typu, chyba że:

1. organizator stworzył odpowiednie warunki by zwierzęta domowe były traktowane zgodne z wymaganiami z art. 4, ust. 2, oraz
2. nie ma zagrożenia dla zdrowia i dobra zwierząt.

2. Zwierzętom nie można podawać żadnych substancji, poddawać przygotowaniom ani stosować urządzeń w celu wzmożenia ich naturalnej wydajności:

1. podczas zawodów
2. w każdym innym przypadku, gdy mogło by to grozić ich zdrowiu i dobru.

Artykuł 10 - Operacje chirurgiczne

1. Operacje chirurgiczna mające na celu zmianę wyglądu zwierzęcia w celu innym niż lecznicze powinno być zabronione, a zwłaszcza:

1. przycinanie ogonów,
2. przycinanie uszu,
3. pozbawianie głosu
4. usuwanie pazurów lub kłów

2. Wyjątki od tego zakazu mogą być uzasadnione tylko:

1. weterynarz uzna podjęcie zabiegów nieleczniczych za konieczne albo z powodów medyczno-weterynaryjnych albo dla dobra konkretnego zwierzęcia.
2. zapobieganiem reprodukcji.

3. Zabiegi, podczas których zwierzę będzie lub prawdopodobnie będzie odczuwać silny ból przeprowadza się w warunkacj znieczulenia przez weterynarza lub pod jego nadzorem. Zabiegi nie wymagające znieczulenia mogą być przeprowadzane przez osoby uprawnione do tego wedle krajowych przepisów.

Artykuł 11 - Uśmiercanie

1. Uśmiercić zwierzę domowe może tylko weterynarz lub inna osoba uprawniona, oprócz przypadków konieczności skrócenia cierpień gdy weterynarz lub inna uprawiona osoba nie może tego uczynić w porę, a także w innych nagłych przypadkach określonych prawem. Uśmiercanie musi być przeprowadzone z najmniejszym w danych warunkach cierpienim fizycznym i psyhicznym. Metoda uśmiercania powinna polegać, oprócz nagłych wypadków, na:

1. spowodowaniu nagłej utraty świadomości i śmierci lub
2. wprowadzeniu w stan głębokiego znieczulenia ogólnego kontynuowanego do stanu w którym ostatecznie i niewątpliwie powoduje śmierć.

Osoba dokonująca uśmiercenia musi upewnić się, że zwierzę nie żyje zanim nastąpi pozbycie się zwłok.

2. Zabrania się następujących metod uśmiercania:

1. topienie i inne metody uduszenia, jeśli nie dają takich efektów jak przewidziano w ust. 1, pkt. b.
2. użycia substancji trującej lub leków, których dawkowanie nie może być tak kontrolowane by osiągnąć efekty przewidziane w ust. 1, pkt. b.
3. rażenie prądem o ile uprzednio nie spowodowano utraty świadomości.

Rozdział III - Dodatkowe postanowienia dotyczące zwierząt bezdomnych

Artykuł 12 - Redukcja liczebności

Jeśli Strona uzna, że liczebność bezdomnych zwierząt stanowi dla niej problem, podejmie odpowiednie środki prawne i/lub administracyjne, konieczne dla zmniejszenia liczebności bez powodowania zbędnego bólu, cierpienia i udręki.

1. środki takie powinny spełniać następujące wymagania:
   1. jeśli zwierzęta takie mają być chwytane, odbywać się to musi z najmniejszym cierpieniem fizycznym i psychicznym zwierząt;
   2. utrzymymwanie i uśmiercanie pochwyconych zwierząt musi się odbywać według zasad ustanowionych w Konwencji
2. Strony rozważą:
   1. wprowadzenie trwałego znakowania zwierząt w odpowiedni sposób powodujący najmniejszy lub nietrwały ból, cierpienie i udrękę, takich jak tatuaż połączony z rejestracją numerów oraz nazw i adresów właścicieli;
   2. ograniczenie niepożądanego rozrodu psów i kotów przez zachęcanie do sterylizacji tych zwierząt;
   3. zachęcanie do zgłaszania odpowiednim władzom znalezionyh zwierząt bezdomnych.

Artykuł 13 - Wyjątki dotyczące chwytania, przetrzymywania i uśmiercania

Wyjątki od przyjętych tu zasad chwytania, przetrzymywania i uśmiercania bezdomnych zwierząt mogą mieć miejsce wyłącznie wtedy, gdy są konieczne w ramach programów zwalczania chorób zakaźnych.

Ograniczanie liczebności zwierząt bezdomnych ma dwa wymiary: zapobiegawczy (sterylizacja, znakowanie, rejestracja) i bezpośredni (chwytanie w celu uśmiercania lub utrzymywania z możliwością ich adopcji). Ponadto, do wyjątkowych środków przewidzianych w art. 13 Konwencji można zaliczyć działania podobne do "polowania" na bezdomne zwierzęta, jakie przewiduje art. 33a Ustawy o ochronie zwierząt. Zresztą tworzy on w tym celu także swoistą kategorią zwierząt "zdziczałych".
Konwencja zasadniczo dopuszcza chwytanie i uśmiercanie zwierząt bezdomnych pod warunkiem, że zarówno chwytanie, przetrzymywania jak i uśmiercanie dokonywać się będzie wedle zasad ustanowionych w Konwencji. Polska Ustawa o ochronie zwierząt idzie dalej, bo przewiduje wyłapywanie wyłącznie w celu opieki i nie dopuszcza uśmiercania wyłapanych zwierząt z powodu samej bezdomności. Jest to jednak ograniczenie pozorne, bo z drugiej strony, utrzymymwanie wyłapanych zwierząt w schroniskach nie podlega zasadom wyrażonym w Konwencji czy odpowiednim zasadom Ustawy o ochronie zwierząt. Schroniska, przynajmniej te komercyjne, działają bowiem na podstawie przepisów o utylizacji odpadów komunalnych. Wprawdzie nie wynika z nich wprost możliwość uśmiercania z powodu bezdomności, lecz przepisy te w praktyce sankcjonują dowolne pozbywanie się wyłapanych zwierząt.
W porównaniu z Konwencją, polskie przepisy są więc o tyle bardziej "humanitarne" o ile stanowią parawan dla praktyki niezgodnej z Konwencją. Zasadnicze przesłanie Konwencji polega na tym, że cokolwiek ludzie chcą lub muszą czynić zwierzętom – mają to robić w sposób odpowiedzialniy przed jasnym i spójnym prawem.

Rozdział IV - Informacja i edukacja

Artykuł 14 - Programy informacyjne i edukacyjne

Strony zobowiązują sie do wspierania rozwoju programów informacyjnych i edukacyjnych, mających na celu promowanie postanowień niniejszej Konwencji wśród instytucji i osób indywidualnych świadomosci i wiedzy związanej z posiadaniem, hodowlą, tresurą, handlem i nabywaniem zwierząt domowych. W programach tych szczególna uwaga powinna być zwrócona na:

1. prowadzenie tresury zwierząt towarzyszących w celach komercyjnych lub wyczynowych wyłącznie przez osoby posiadające odpowiednią wiedzę i umiejętności;
2. zniechęcanie do:
   1. przekazywania zwierząt domowych jako prezentów osobom poniżej 16 roku życia bez wcześniej wyrażonej zgody rodziców lub innych prawnych opiekunów;
   2. przekazywania zwierząt domowych jako nagród lub premii;
   3. nieplanowanego rozrodu zwierząt domowych;
3. potencjalnie negatywne konsekwencje dla zdrowia i dobra dzikich gatunków zwierząt, gdy bedą nabywane i przetrzymywane w roli zwierząt domowych;
4. ryzyko nieodpowiedzialnego nabywania zwierząt domowych, prowadzące do zwiększenia liczby zwierząt niechcianych lub porzucanych.

 

Chapter V – Multilateral consultations

[...]

Chapter VI – Amendments

[...]

Chapter VII – Final provisions

[...]

---

Implementacja Konwencji

wg. stanu na dzień 26.12.2007

 

państwo	data podpisania	data ratyfikacji	data wejścia w życie
Austria	2.10.1997	10.8.1999	1.3.2000
Azerbejdżan	22.10.2003
Belgia	13.11.1987	20.12.1991	1.7.1992
Bułgaria	21.5.2003	20.7.2004	1.2.2005
Cypr	9.12.1993	9.12.1993	1.7.1994
Czechy	24.6.1998	23.9.1998	24.3.1999
Dania	13.11.1987	20.10.1992	1.5.1993
Finlandia	2.12.1991	2.12.1991	1.7.1992
Francja	18.12.1996	3.10.2003	1.5.2004
Grecja	13.11.1987	29.4.1992	1.11.1992
Holandia	13.11.1987
Litwa	11.9.2003	19.5.2004	1.12.2004
Luksemburg	13.11.1987	25.10.1991	1.5.1992
Niemcy	21.6.1988	27.5.1991	1.5.1992
Norwegia	13.11.1987	3.2.1988	1.5.1992
Portugalia	13.11.1987	28.6.1993	1.1.1994
Rumunia	23.6.2003	6.8.2004	1.3.2005
Szwecja	14.3.1989	14.3.1989	1.5.1992
Szwajcaria	13.11.1990	3.11.1993	1.6.1994
Turcja	18.11.1999	28.11.2003	1.6.2004
Włochy	13.11.1987