Fundacja dla Zwierzat ARGOS | www.argos.org.pl

09.12.2017

Czy lekarze sterylizujący psy i koty robią to legalnie?

Powszechnym zajęciem lekarzy weterynarii jest sterylizacja psów i kotów na zlecenie ich właścicieli, którzy tak rozumieją swoją odpowiedzialność za rozrodczość swoich zwierząt. Takie postępowanie jest dziś standardem w europejskim kręgu kulturowym.

Po uważnej lekturze stosownych przepisów można dojść do wniosku, że w Polsce lekarzom wolno sterylizować psy i koty, ale pod warunkiem, że robić to będą nie tylko poza siedzibami zakładów leczniczych dla zwierząt, ale w ogóle poza ramami organizacyjno-prawnymi takich zakładów.

Co to znaczy praktycznie? Na przykład, nie muszą prowadzić dokumentacji leczenia zwierząt ani ewidencjonować użytych leków. Nie powinni więc ich nabywać w hurtowni farmaceutycznej, a o środki do narkozy powinni postarać się bez zezwolenia z Inspekcji Farmaceutycznej. Nie muszą dbać o utylizację niebezpiecznych odpadów weterynaryjnych. Mogą też swobodnie reklamować swoje usługi. Nie obowiązuje ich tajemnica zawodowa. Byle legitymowali się zaświadczeniem o prawie do wykonywania zawodu lekarza weterynarii.

Taki absurdalny wniosek nasuwa się z porównania przepisów trzech ustaw, a zwłaszcza ustalenia jak się mają do siebie zakresy znaczeniowe trzech kluczowych pojęć:

  1. zabieg lekarsko-weterynaryjny (ustawa o ochronie zwierząt)
  2. wykonywanie zawodu lekarza weterynarii (ustawa o zawodzie lek. wet.)
  3. usługa weterynaryjna (ustawa o zakładach leczniczych dla zwierząt)

Postulowane jako powszechne, zabiegi sterylizacji zwierząt domowych (psów i kotów) nie mieszczą w zakresie usług weterynaryjnych (3), bo zasadniczo nie są skierowane na poprawę zdrowia i nigdy nie poprawiają produkcyjności zwierząt. Takie zabiegi sterylizacji, nie będąc usługami weterynaryjnymi, nie należą do zakresu działalności zakładów leczniczych dla zwierząt. Pozostają jednak w zakresie wykonywania zawodu lekarza weterynarii (2). Bo choć najczęściej nie są związane z leczeniem, to są to niewątpliwie zabiegi chirurgiczne. Celowość wykonywania takich zabiegów ma podstawę prawną w ustawie o ochronie zwierząt, która dopuszcza zabiegi lekarsko-weterynaryjne na zwierzętach dla koniecznego ograniczenia populacji, byle były prowadzone przez osoby uprawnione (1). Taką osobą uprawnioną jest niewątpliwie każda osoba fizyczna posiadająca prawo wykonywania tego zawodu (2) (tj. zawodu lekarza weterynarii), co w powyższym kontekście prawnym należy uznać za warunek konieczny i wystarczający.

1) Ustawa o ochronie zwierząt

Art. 27. 1. Zabiegi lekarsko-weterynaryjne na zwierzętach są dopuszczalne dla ratowania ich życia lub zdrowia oraz dla koniecznego ograniczenia populacji i mogą być przeprowadzane wyłącznie przez osoby uprawnione.

2) Ustawa o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych

Art. 1. 1. Wykonywanie zawodu lekarza weterynarii polega na ochronie zdrowia zwierząt oraz weterynaryjnej ochronie zdrowia publicznego i środowiska, a w szczególności:

  1. badaniu stanu zdrowia zwierząt;
  2. rozpoznawaniu, zapobieganiu i zwalczaniu chorób zwierząt;
  3. leczeniu zwierząt oraz wykonywaniu zabiegów chirurgicznych;
  4. wydawaniu opinii i orzeczeń lekarsko-weterynaryjnych;
  5. badaniu zwierząt rzeźnych, mięsa i innych produktów pochodzenia zwierzęcego;
  6. sprawowaniu czynności związanych z nadzorem weterynaryjnym nad obrotem zwierzętami oraz warunkami sanitarno-weterynaryjnymi miejsc gromadzenia zwierząt i przetwarzania produktów pochodzenia zwierzęcego;
  7. badaniu i ocenie weterynaryjnej jakości pasz i pasz leczniczych oraz warunków ich wytwarzania i dystrybucji;
  8. stosowaniu produktów leczniczych weterynaryjnych wydawanych z przepisu lekarza weterynarii;
  9. wydawaniu recept na produkty lecznicze, z wyłączeniem produktów leczniczych weterynaryjnych, które będą stosowane u zwierząt.

2. Za wykonywanie zawodu lekarza weterynarii uważa się także pracę na stanowiskach wymagających kwalifikacji lekarza weterynarii, określonych w odrębnych przepisach.

3. Zawód lekarza weterynarii może wykonywać osoba, która uzyskała prawo wykonywania tego zawodu.

3) Ustawa o zakładach leczniczych dla zwierząt

Art. 1. 1. Zakład leczniczy dla zwierząt jest placówką ochrony zdrowia i dobrostanu zwierząt utworzoną w celu świadczenia usług z zakresu medycyny weterynaryjnej, zwanych dalej "usługami weterynaryjnymi", z zastrzeżeniem art. 4 ust. 3, wyposażoną w środki majątkowe, a w szczególności w pomieszczenia, aparaturę i sprzęt dostosowane do zakresu świadczonych usług (...)

Art. 2. 1. Usługa weterynaryjna jest czynnością mającą na celu zachowanie, ratowanie lub poprawę zdrowia zwierząt i ich produkcyjności, polegającą w szczególności na:

  1. badaniu stanu zdrowia zwierząt;
  2. rozpoznawaniu, zapobieganiu i zwalczaniu chorób zwierząt;
  3. leczeniu zwierząt;
  4. udzielaniu porad i konsultacji;
  5. pielęgnacji zwierząt;
  6. wydawaniu opinii i orzeczeń;
  7. wykonywaniu czynności związanych z określeniem zdolności rozrodczych zwierząt i ich zaburzeń oraz biotechniką rozrodu;
  8. wykonywaniu detalicznego obrotu produktami leczniczymi weterynaryjnymi, paszami leczniczymi oraz wyrobami medycznymi przeznaczonymi dla zwierząt, na zasadach określonych w odrębnych przepisach;
  9. wykonywaniu badań laboratoryjnych i innych badań diagnostycznych, zwanym dalej "usługami laboratoryjnymi".

2. Usługi weterynaryjne mogą być świadczone przez lekarza weterynarii posiadającego prawo wykonywania zawodu, z zastrzeżeniem art. 3, w ramach działalności zakładu leczniczego dla zwierząt.


Postawiona przez prezesa Jacka Łukaszewicza kwestia przestrzegania przez lekarzy prawa weterynaryjnego, gdy sterylizują zwierzęta domowe poza siedzibą zakładu leczniczego dla zwierząt, okazuje się — przy bliższym oglądzie — być kwestią jakości (spójności) samego prawa weterynaryjnego. Brak zaliczenia sterylizacji zwierząt domowych do usług wterynaryjnych bierze się z zacofania tego prawa, które dalej ma charakter prawa resortowego, koncentrującego się na produkcji zwierzęcej i ochronie zdrowia publicznego, z pozornym tylko uwzględnianiem nowej dziedziny, jaką jest dla tego resortu humanitarna ochrona zwierząt.